نمایش موارد بر اساس برچسب: پروتکل محمدی وند
چهارشنبه, 20 مرداد 1395 23:32

پروتکل ایمنی و استاندارد سازی

 

DSC02477 نمایش موارد بر اساس برچسب: پروتکل محمدی وند

 

پروتکل استاندارد سازی

و ایمنی آزمایش های فیزیک در ایران

نگارش و تدوین نهایی طرح :

مرتضی محمدی وند خوشخو (اردیبهشت 1395)

 

 

بنام خدا

 

به : همه ی دبیران فیزیکی که قصد ارایه ی آزمایش در کنفرانس مشهد یا برنامه های آتی کلاسی خود را دارند!

موضوع : الزام به رعایت پروتکل استاندارد سازی و ایمنی آزمایش های فیزیک در ایران

 

با سلام:

نظر به روی دادن حوادث مختلف در حین تدریس برای دانش آموزان و هنگام انجام آزمایش های علوم برای معلمان در سال های اخیر  و جلوگیری از ظهور و بروز فجایع انسانی و زیست محیطی که در قالب یک فعالیت آزمایشگاهی شکل می گیرد ، پروتکل ( قرارداد) استاندارد سازی و ایمنی آزمایش های فیزیک در ایران در قالب 7 شاخص به شکل زیر تدوین شده و مطرح می گردد. از همه ی دبیران علوم ( فیزیک ، شیمی ، زیست ، علوم تربیتی ، رابطین جشنواره ها ، دبیران فنی و حرفه ای ها ، مربیان کار دانش  ، پژوهشگران علوم تجربی و فعالان عرصه ی آزمایشگاه ، استادان دانشگاهی و نویسندگان کتب درسی و کمک آموزشی ) که به هر دلیلی قصد آموزش فعالیت های علمی و آزمایشگاهی دارند اکیدا تمنا داریم که با لحاظ کردن شاخص های استاندارد سازی و ایمنی هفت گانه ی این پروتکل ، ضمن کاهش حوادث ، مدیریت و برنامه ریزی برای کنار گذاشتن آزمایش های پرخطر و جایگزینی آزمایش های بهتر و کم خطر تر را در دست بگیرند. اعمال جدول ارزیابی پروتکل مانند یک لیبل مواد غذایی و ارزش کیفی باید هم در کتب درسی و هم در نمایشگاه ها و هم در کنفرانس ها و مقالات لحاظ و به تدریج و قدم به قدم به سمت ایمن سازی محیط اموزشی خود پیش برویم.

مقدمه :

مهم نیست که سالانه یا در طول دوران تدریس و خدمت خود چند آزمایش انجام می دهیم و برای چه کسانی ، این مهم است که آیا این آزمایش ها استاندارد هستند ؟ آیا فقط برای تفریح و سرگرمی و تخریب محیط زیست ارایه می شوند؟ آیا امنیت خود معلم و مخاطبان او لحاظ شده است؟ در صورت بروز حادثه ، چه کسی باید پاسخگو باشد؟

 

فلسفه ی اعمال این پروتکل بر آزمایش های علوم :

اهمیت این پروتکل در چیست و چه ضرورتی دارد که همه ی معلمان علوم آن را رعایت کنند؟

  • این پروتکل برای تحقق امنیت خود معلم و دانش آموزان ، حفظ محیط زیست ( آب ، خاک و هوا) و بالا بردن سطح کیفی آزمایش ها تدوین شده است تا از ظهور حوادثی مانند تشریح خرگوش زنده در همدان، آسیب به دانش آموز در دزفول ، ضربه به چشمان دانش آموز در تهران ، آتش گرفتن فضای سبز دانشگاه لرستان در پایان مراسم اختتامیه کنفرانس آموزش فیزیک 94 و..... جلوگیری شود!
  • قوانینی در آموزش و پرورش نداریم تا در صورت آسیب دیدن معلم یا دانش آموزان و حتی حادثه ی فوت بتواند مصونیت قضایی برای آنها فراهم آورد و دیه مربوطه را بپردازد.
  • بیمه ی عمر معلمان کمتر از 5 میلیون تومان است در حالی که دیه کاملبا هزینه های اضافیبیش از 280 میلیون تومان تعریف شده است. ریسک خطر برای خود معلم بسیار بیشتر از بیمه ای است که تحت قرارداد آن خدمت می کند!!!
  • این که تاکنون خطری رخ نداده است به معنی آن نیست که در آینده هم خطری رخ ندهد.
  • انجام آزمایش های خطرناک و خطر آفرین در قالب شوی فیزیک و شوی علمی مدتی است که در تلویزیون و کنفرانس ها در کشور مطرح شده است. تا جایی که در برنامه های خندوانه نیز برای امنیت مردم محل انجام آزمایش سوختن فرد در اتش در یک کلیپ موسیقی را تخلیه کردند!
  • معلم ها شومن و بازیگر و شعبده باز نیستند و نباید وارد جریان آزمایش های خطرناک شوند. معلم برای اهداف علمی و آموزشی آزمایش انجام می دهد نه تفریح و سرگرمی !

اگر این پروتکل را رعایت نکنم؟ اگر اصلا آزمایش نکنم؟

  • من چه کاری به رعایت این پروتکل یا هر چیز دیگری دارم؟ درس خود را می دهم و می روم. آزمایش هم انجام نمی دهم.
  • انجام ندادن آزمایش هم مثل آزمایش های خطرناک است. اگر هیچ آزمایشی انجام ندهیم ، به تدریج مهارت ابزاری خود و دانش آموزان خود را از دست خواهیم داد و ضعیف ترین نسل مهارتی را به جامعه تحویل می دهیم. زیرا نسل بی عرضه و بی مهارت می تواند در روشن کردن یک شعله ی شمع کیک تولد خانه ای را آتش بزند یا در متر کردن یک دیوار آسیب جانی برجا بگذارد!

 

پروتکل استاندارد سازی و ایمنی آزمایش های فیزیک در ایران

الف- از این به بعد آزمایش هایی باید در محتوای برنامه ی درسی و آموزشی قرار بگیرند که 7 شاخص زیر در مورد دستور اجرای  آنها تعریف شده باشد و ارزش این شاخص ها تا حد امکان بهینه باشند. شاخص های هفت گانه عبارتند از :

  1. شاخص مرز امنیتی آزمایش
  2. شاخص کمیت های اندازه گیری آزمایش
  3. شاخص اموزشی آزمایش
  4. شاخص موضوعی آزمایش
  5. شاخص ابزاری آزمایش
  6. شاخص آلایندگی محیط زیست آزمایش
  7. شاخص ارزش های علمی و هوش هیجانی آزمایش

ب- شرح شاخص ها :

  1. شاخص مرز امنیتی آزمایش شامل دو مشخصه ی مرز(خود1- دیگران2- جانداران3 ) یا ( فراگیر4) و مشخصه ی کنترل فرایند.

1-1 مشخصه ی مرزA:

این شاخص بیان می کند که خطرات آزمایش دارای چه مرزی است. آیا مرز آن خود فرد ، دیگران یا جانداران هستند؟ یا فراگیر است و همه ی آنها را در هنگام خطر در بر می گیرد؟

2-1 مشخصه ی کنترل فرایند B:

از طرف دیگر دارای دو مشخصه ی دیگر نیز هست:

1-2-1   بسته به شرایط اجرا کنترل پذیر (B1)

2-2-1 بی دررو(B2)

این دو عملکرد ، تعیین می کنند که آیا کاربر بر روی این آزمایش کنترلی دارد یا این که از یک فرآیند بی دررو و غیر قابل کنترل تبعیت می کند؟

مثال :  آزمایش بررسی حرکت یک آونگ 10 سانتی متری و یک آونگ 10 متری!

  • شاخص امنیتی در یک آونگ 10 سانتیمتربا وزنه ی فویل الومینیمی دارای مرز بر روی خود فردA1 و در یک سیم 10 متری با وزنه ی 20 کیلوگرمی  دارای مرز فراگیرA4 است.
  • بسته به شرایط اجرا آونگ نخست عملکردی کنترل پذیرB1 و دومی عملکردی بی دررو  B2دارد.

شما هیچ کنترلی بر روی حرکت این وزنه نخواهید داشت و باید فاصله ی ایمنی مناسب جهت رویت این آونگ را داشته باشید.

شرایط بهینه امنیت آزمایش : باید به سمت مرزی کنترل پذیر برود. (A1,A2,A3,B1)

آزمایش هایی برای امنیت شما و دیگران و جانداران بی خطر یا کم خطر هستند که فراگیرو بی دررو نباشند .

 

  1. شاخص کمیت های اندازه گیری C (اسمی1 - رتبه ای2 – نسبی3)

به لحاظ آماری باید هر کمیت فیزیکی که اندازه گیری می شود از یکی از حالت های زیر تبعیت کند.

الف- اسمی : مثل اسم دوندگان ، نامیدن چند شمع رنگی . عملیات ریاضی در این روش نداریم.C1

ب- رتبه ای: با نامگذاری ما بتوانیم از کوچکتر به بزرگتر آنها را مرتب کنیم. مثل مقایسه ی درازای چند میله در اثر انبساط گرمایی. صفر این سیستم اندازه گیری قراردادی است و مطلق نیست. مثلا دمای 20 درجه ی سانتیگراد دو برابر ده درجه ی سانتیگراد همان جسم گرم نیست ولی گرمتر است. C2

ج- نسبی : هر گاه اندازه گیری ما دارای صفر مطلق باشد. مثلا جرم جسم دو کیلوگرمی دقیقا دو برابر نسبت به یک جسم کیلوگرمی جرم دارد .C3

شرایط بهینه آزمایش در این شاخص  : آزمایشی جذابیت و ارزش علمی بیشتری دارد که کمیت های اندازه گیری در آن از آمار نسبی برخوردار باشند یعنی بتوانید صفر واقعی سیستم را مشخص و بر روی آن کار آماری کنید.C3

مثال : شمارش زمان نوسان چند اهنگ کوچک و بزرگ نسبت به هم از آمار نسبی تبعیت می کند. طول نخ آونگ دو متر واقعا دو برابر آونگ یک متر است.C3

  1. شاخص آموزشی D(عمومی1- خردسال2- پیش دبستان دوره اول3- دبستان دوره دوم4- متوسطه دوره اول5- متوسطه دوره دوم6- پیش دانشگاهی7- دانشگاهی8 - تحصیلات تکمیلی9)

باید مشخص شود که این آزمایش برای کدام گروه مناسب است.

شرایط بهینه : انطباق با سطح آموزش مخاطب

مثال : حرکت آونگ بیشتر در کتاب های متوسطه دوره ی دوم و پیش دانشگاهی آمده است.(D6,D7)

  1. شاخص موضوعی ده گانهE ( مکانیک1 – گرما2- نور3 – امواج4 – الکتریسیته5- مغناطیس6-الکترومغناطیس7 – الکترونیک8 -اتمی 9و  هسته ای10)  و میان رشته ای 11

شرایط بهینه : متمرکز بودن بر یک موضوع در آموزش و میان رشته ای بودن در پژوهش بیشتر توصیه می شود.

مثال : حرکت آونگ فوکو یک موضوع علمی در کتب مکانیک است.E1

  1. شاخص ابزاری F( ابزار صنعتی1- کیت آزمایشگاهی2 – سازه های خودساختنی3)

شرایط بهینه : استفاده از ابزار صنعتی همواره در انجام آزمایش ها توصیه و تاکید شود زیرا تاییدیه و اعتبار قبلی داردF1. معمولا کیت های آزمایشگاهی کم کیفیت هستند و ابزار های دست ساز نیاز به کالیبره شدن ( تنظیمات دقیق ) در اندازه گیری دارند.

مثال : می توان از شتاب سنج های کوچک آزمایشگاهی برای اندازه گیری شتاب آونگ استفاده کرد. F2

  1. شاخص آلايندگي محیط زیستG. این شاخص در سه حالت  افزایشی 1یا کاهشی2 موادM و انرژیQ و میدانT  به (آبW- هواA -خاکS) یا خنثی3 قابل تعریف است.

شرایط بهینه : همواره باید تلاش کنیم که آزمایش ما در مورد آلودگی محیط زیست خنثی بماند. یعنی چیزی را به محیط زیست اضافه و کم نکند. G3

مثال : نخ و گلوله ی آونگ به محیط زیست خاک آلایندگی مواد می افزایند G1M. نخ پنبه ای به تدریج پوسیده و تجزیه شدن و آهن زنگ می زند. با نگهداری آنها در زیر یک ظرف شیشه ای یا سالن پوشیده می توانید دهها سال آنها را نگهداری کنیم.

  1. شاخص ارزش علمی و هوش هیجانی H(عام المنفعه1 – نوبلی2- ثبت اختراع3- مقاله پذیر4- کارگاه علمی5 - گزارش کار6-  نمایش مردمی7- سوال برانگیزپژوهش8 – اثبات درس9 - سرگرمی لذت بخش10)

شرایط بهینه : عام المنفعهH1

مثال : حرکت آونگ می تواند در تدریس مبحث انرژی نمایش داده شود.H9

protokol نمایش موارد بر اساس برچسب: پروتکل محمدی وند

منتشرشده در علمی آموزشی
Top